Vào năm 2014, các nhà thực vật Nga (Maxim S. Nuraliev, Peter G. Efimov, Leonid V. Averyanov, Andrey N. Kuznetsov & Svetlana P. Kuznetsova) đã tìm ra một chi và loài lan mới cho Việt Nam: Cephalanthera exigua.

Chi và loài mới này được phát hiện tại ven suối trong khu rừng ở Bảo Lâm, Lâm Đồng. Trước đây chúng được tìm thấy phân bố tại Lào và Thái Lan. Bài báo được công bố trên tạp chí Wulfenia 21 (2014): 95–102.

Chi lan Cephalanthera bao gồm 15 loài lan hoại sinh trên thế giới. Và đây là lần đầu tiên chúng được ghi nhận cho hệ Lan cũng như hệ Thực vật Việt Nam.

Mô tả: Cephalanthera exigua có thân đứng, mảnh, cao 5 –10 cm, phần thân dưới phủ 3 –5 vảy mo dài 0,5 –1 cm, phân thân trên mang 1–3 lá bắc hoa nhỏ cách nhau. Lá bắc hoa dạng trứng hẹp, nhọn hoặc mũi nhọn ngắn, dài 0,5 –1 cm, dài ngang bằng bầu.

Hoa mang 1–2(3) bông màu trắng, mở không rộng lắm, dạng chuông, chiều ngang chừng 1,5 cm. Đài hoa gần tương tự như nhau, dạng trứng hẹp, nhọn hoặc mũi nhọn ngắn, dài 11–12 mm, rộng 4 –5 mm; các lá đài bên hơi rộng hơn, phần gốc không đối xừng. Cánh hoa trứng hẹp, hơi nhỏ ngắn hơn, tù.

Môi hoa dài 10 –11 mm, mặt trong có các nhú, chia rõ thành 2 phần là phần họng và phần miệng. Phần họng dạng chén, với các thuỳ cong hình liềm tù dài 6 –7 mm. Phần miệng hình tim, dài và rộng 7– 8 mm, chia 3 thuỳ, các thuỳ bên bán nguyệt, có khía nông; thuỳ giữa trứng tam giác, cong ngược xuống phía dưới, có các nhú thô, ghồ ghề, nhỏ hơn thuỳ bên khoảng 2 lần.

Môi với 3 sống thuyền chạy từ gốc đến gần hết đỉnh. Cột mảnh, hẹp, cao 5 –7 mm, mang bao phấn đứng thuôn dài 3 mm.

Sinh thái: Loài lan này phân bố ở các sườn núi dưới tán rừng nguyên sinh cây lá rộng thường xanh có lẫn đá silicat, độ cao 1000 m so với mực nước biển ở khu vực Bảo Lâm, Lâm Đồng.

Mùa hoa: Tháng 4-5

Tình trạng bảo tồn: Cephalanthera exiguain được đề nghị ở tình trạng Rất Nguy cấp CR (Critically Endangered) theo tiêu chuẩn IUCN 2014.

Biên tập: Phạm Văn Thế

1. Các bài viết liên quan

• Cách trồng và chăm sóc lan Bạch Nhạn
• Lan đất hoa đầu - Cephalantheropsis longipes
• Dực giác lá hình máng - Pteroceras semiteretifolium
• Cầu diệp Tixieri - Bulbophyllum Tixieri
• Cầu Diệp Evrard - Bulbophyllum evrardii
• Cách trồng và chăm sóc lan hải yến
• Kỹ thuật trồng lan Thanh Đạm
• Lan rừng miền Nam Việt Nam
• Những nét đặc trưng của lan rừng Việt Nam
• Phong lan ma – loài phong lan hiếm nhất thế giới
• Cách trồng lan Psychopsiella và Psychopsis – Lan bướm
• Hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc và cách trồng lan Octomeria
• Bromheadia - Lan đầm lầy
• Brachypeza laotica - Lan môi sừng Lào
• Brachycorythis - Lan Đoản Móng
• Biermannia - Lan Bạch Manh
• Bidoupia Aver 2010
• Armodorum siamense
• Appendicula - Lan chân rết
• Apostasia - Cổ Lan, Giả Lan
• Aphyllorchis - Âm lan
• Lan kim tuyến đá vôi - Anoectochilus calcareus
• Lan Kim tuyến không cựa - Anoectochilus acalcaratus
• Anoectochilus
• Lan Bạc diệp tối - Ania viridifusca
• Hỏa hoàng - Ascocentrum garayi
• Hoàng yến trắng - Ascocentrum pusillum
• Adenoncos vesiculosa Carr
• Abdominea minimiflora
• Cách trồng lan Phượng Vỹ - Huyết nhung trơn
• Kỹ thuật trồng lan đuôi chồn Rhynchostylis retusa
• Lan môi dài ba răng - Macropodanthus alatus
• Lan cô lý bắc - Chrysoglossum assamicum
• Lan bắp ngô tím - Acampe joiceyna
• Lan đại bao trung - Sunipia annamensis
• Lan đại bao hoa đen - Sunipia nigricans
• Lan Hàm Lân tù - Gastrochilus obliquus
• Cửu Bảo Tiên - Aerides lawrenceae
• Lan thạch hộc việt nam - Flickingeria vietnamensis